काही हवाई गमती जमती
अर्थातच, विमान प्रवासातल्या. या प्रवासांमध्ये अनेक वेळा वेगवेगळ्या
सेलिब्रिटीज त्याच विमानात असण्याचे योग आले. एकदा, त्या काळचे, संरक्षण मंत्री
बाबू जगजीवनराम माझ्या पुढच्याच सीटवर बसले होते. (त्या काळी ‘झेड् प्लस’
सिक्युरिटी वगैरे खुळं सुरु झाली नव्हती). तर एकदा राष्ट्रपति शंकर दयाळ शर्मा
यांच्या पत्नीच माझ्या शेजारच्या सीटवर होत्या. त्यांनी अगत्यपूर्ण केलेल्या चौकशीनं
मी भारावून गेलो होतो. एकदा पूजनीय पांडुरंग शास्त्री आठवले यांच्या बरोबर असाच
शेजारी बसून प्रवास करण्याचा योग आला होता. त्यांच्या बरोबर बोलल्याने माझं भाग्यच
उजळलं! सिने नटनट्या तर अनेक वेळा
सहप्रवासी असायचे. आम्ही मात्र उगीचच ‘आज आमच्या बरोबर शबाना किंवा रेखा होती’
वगैरे बोलून भाव खायचो. त्यावेळी विमान सुटायला उशीर होण हे नित्य नेमाचं असायचं.
असंच एकदा मुंबई-त्रिवेंद्रम फ्लाईट निघायला खूप उशीर झाला होता. कंटाळा आला
म्हणून मी जरा इकडे तिकडे हिंडत होतो. तर चक्क साक्षात राजेश खन्ना त्याच्या
चमच्यांबरोबर फिल्मी स्टाईल मध्ये टाईमपास करत बसलेला दिसला. त्या काळात त्याची
हवा बरीच जोरात होती. कुठच्या तरी पिक्चरसाठी त्याने नेहेमीची झुल्फे कापून,
केसांचा क्रॉप केला होता. अनेक उत्साही लोक त्याची स्वाक्षरी घेण्यासाठी धडपडत
होते. अर्थात मला त्यात काही विशेष इंटरेस्ट नव्हता. मी आपला त्या बाजूने एक चक्कर
टाकून परत येऊन वाचत बसलो. खूप उशीर करून एकदाची ती फ्लाईट निघाली. माझी सीट खिडकी
जवळची होती. शेजारी एक सीट, पलीकडे आयल, आणि त्याच्या पलिकडे पुन्हा तीन सीट्स.
नेमका आयलच्या पलीकडच्या सीट वर राजेश खन्ना आणि नंतर त्याची चमचे मंडळी. विमान
सुटायच्या आधी माझ्या शेजाराच्ग्या सीटवर एक टिपिकल दुबईहून परत आलेला मल्याळी
येऊन बसला. लुंगी, त्यावर सिल्कचा शर्ट, गळ्यात सोन्याची जड जूड चेन, दोन-चार अंगठ्या, हातात भला मोठा थ्री इन
वन, इ.इ. विमान हवेत उडाल्यावर त्यानं वरच्या खिशातून 555 चं
पाकीट काढलं आणि माझ्या कडे वळून मला एक सिगारेट आॉफर केली (त्यावेळी स्मोकिंग प्रोहिबिटेड नव्हत). मी
सिगारेट ओढत नसल्याने मी नकार दिला. त्याने सिगारेट काढून ओठात धरली आणि लायटर
शोधायला लागला. तो सापडेना. मिळत नाही म्हटल्यावर तो इकडे तिकडे बघायला लागला आणि
त्याची नजर नेमकी राजेश खन्नाच्या समोर टेबलावर ठेवलेल्या गोल्ड प्लेटेड लायटर वर
गेली. तो वाकून वाकून तो लायटर उचलायला गेला. राजेश खन्नानं ते पाहिल्यावर त्यान
तो लायटर झडप घालून उचलला आणि स्वत:च त्या मल्ल्याळ्याची सिगारेट पेटवून दिली. मला
हे सर्व पाहताना थोडी गम्मतच वाटत होती. पाच मिनिटं गेल्यावर मी माझ्या शेजार्याशी
जरा संवाद साधण्याचा प्रयत्न करू लागलो. त्याची भाषेची बोंबच होती पण थोडं मोडक तोडक
संभाषण होत होत. त्याला विचारलं हिंदी सिनेमा बघतोस की नाही? त्यानं मान
डोलावल्यावर मी विचारलं तुझी सिगारेट आत्ता कोणी पेटवून दिली ते माहिती आहे का? तो
राजेश खन्ना आहे. येव्हढं ऐकल्यावर त्यानं
उडी मारून राजेश खन्नाकडे तोंड केलं ते पुढचे तास दीड तास तो तसाच एकटक बघत बसला.
माझी खात्री आहे की म्हातारा होईपर्यंत तो मुला नातवंडांना ‘राजेश खन्नानं माझी
सिगारेट कशी पेटवून दिली’ त्याची कहाणी सांगत असणार!
पावसाळ्याच्या दिवसात दिल्लीवरून विमान सुटायला हमखास विलंब असायचा.
चहूकडे धुकं लपेटलेल असायचं. तासन् तास प्रतीक्षा करून जीव कंटाळून जायचा. पुन्हा,
अवेळी मुंबईला पोहोचल्यावर, परत पुढचा पुण्याचा प्रवास करायचं दिव्य डोळ्यांसमोर
नाचत असायचं. अशाच एका पावसाळी रात्री ११ च्या सुमारास आमच विमान दिल्लीहून
निघालं. मोठं बोईंग विमान होत पण विमानात आम्ही अगदी हाताच्या बोटांवर मोजता येतील
इतकेच प्रवासी होतो. जवळपास ८०% सीट्स रिकाम्याच होत्या. विमान उडाल्यावर लगेचच
जेवण आलं. अतिशय दमलेलो असल्यानं जेवण झाल्या झाल्या मी पायातले बूट काढले आणि
बाजूच्या सीट्सचे आर्मरेस्ट वरती करून झक्कपैकी ताणून दिली. पाऊणएक तासांनी मला
धक्क्यांनी जाग आली. पाहतो तर काय एअर पॉकेटस् मुळे विमान पुन्हपुन्हा जोरदार खाली
येत होतं. माझी खात्रीच झाली की आता विमान नक्कीच कोसळणार. त्या क्षणी, आता आठवलं
तरी हसूं येतं, माझी प्रथम प्रतिक्रिया काय झाली असेल? मी उठलो आणि पहिल्यांदा
पायात बूट घातले! सुदैवानं काही विपरीत घडल नाही आणि आम्ही मुंबईला सुखरूप
पोहोचलो. असाच एक अनुभव भूजहून अहमदाबादला येताना. यावेळी आकाश निरभ्र होत पण विमानाचे
हेलकावे तसेच. यावरून एक आठवण आली. दुर्दैवाने एकदा पुणे-मुंबई अॅव्हरो विमान
तळोद्या जवळच्या डोंगरात कोसळून सर्व प्रवाश्यांचा मृत्यू झाला होता. त्यानंतर
कितीतरी काळ सर्वांनीच त्या प्रवासाचा धसकाच घेतला होता. काही दिवसांनी मला
मुंबईहून पुण्याला यायचं होत. हे विमान सुद्धा अॅव्हरोच होत. विमानात बसल्यावर
कितीतरी वेळ त्या विमानाचे पंखे चालूच होईनात. ठराविक वेग घेऊन परत हळू होत होते.
या पद्धतीच्या विमानात पायलट बसण्याची जागा आणि प्रवासी यांच्या मध्ये फक्त पडदा
असतो. त्यामुळे पायलटच्या केबिन मधलं सर्व संभाषण बाहेर ऐकू येत. तर तो पायलट
कोणाशी तरी बोलून इंजिनिअरची मदत मागत होता. परत पंखे थांबले आणि दोघे तिघे जण
विमानच दार उघडून आत आले आणि केबिनमध्ये गेले. पुन्हा अधीच्याच प्रकारची
पुनरावृत्ती चालू झाली आणि नंतर चढ्या आवाजातली बोलणी ऐकू यायला लागली. पण पंखे
एकदाचे पूर्ण वेगान चालू झाले. सार्वजण सुटकेचा निश्वास टाकता आहेत तेव्हढ्यात आतल्या
भांडणाचे शेवटचे शब्द ऐकू आले. ‘I have shown you the
trick, now you can fly’. हे
ऐकल्या बरोबर विमानातले अर्धे लोक खाली उतरले. ‘We can’t take risk of flying with
tricks’. सगळं प्रकरण
एअरपोर्ट मॅनेजर कडे गेल्यावर मग त्यानं दुसरं विमान सोडण्याच कबुल केल्यावर कुठे
सर्वांची शांती झाली. यांच्या हलगर्जीपणामृळे आपले जीव धोक्यात!
माझ्या पहिल्या वहिल्या विमान प्रवासाचा अनुभव मात्र अगदी चटका
लावणारा आहे. ऐन उन्हाळ्याच्या दिवसात एका छोट्या विमानातून आग्र्याहून सुटका करून
घेत अहमदाबादला निघालो होता. प्रथमच विमानात बसलो असल्यान खूपच एक्साइटेड होतो.
सर्व गोष्टी बारकाईनं निरखीत होतो. विमान उडाल्यावर तर बघायलाच नको. सतत खिडकीच्या
बाहेर लक्ष! तेव्हढ्यात ती हवाई सुंदरी चहा घेऊन आली, चक्क मला सर म्हणत. लाजलोच
थोडा मी! मग आम्ही शाही रुबाबात मागे रेलून चाह्चा कप हातात धरून तोंडाकडे न्यायला
आणि विमानानं डुबकी मारायला एकच गांठ! मग काय उजवा हात निघाला प्रवासाला. डाव्या
हाताला सुद्धा तो सापडेना. पुढची कथा सांगायला हवी का? पण विमानातला चहा चांगलाच
गरम असतो हे वाईट रितीन कळलं.
एक चांगला अनुभवही सांगतो. त्या दिवशी विमानात अगदीच कमी गर्दी होती.
मी अगदी शेवटच्या सीटवर जाऊन बसलो. विमान उडाल्यावर एअर होस्टेस खाण्याचा ट्रे घेऊन आली. माझा नेमका संकष्टीचा
उपास असल्याने मी तिला नकार दिला आणि हातातलं पु.लं.च पुस्तक वाचण्यात गढून गेलो.
थोड्या वेळानं पर्सर माझ्या इथे आला आणि विचारलं ‘any problem sir?’ मी त्याला उत्तर दिल की प्रॉब्लेम वगैरे काही नाही.
माझा आज उपास आहे. तुमच्या कडे काही फ्रुट्स किंवा आईसक्रिम असेल तर मला चालेल. ते
ऐकून तो परत गेला. थोड्या वेळाने ती एअर होस्टेस मान डोलवत आली.’ सॉरी. आज आमच्या
कडे फक्त केक आहे’. मी नकार दिला आणि पुस्तकात डोकं खुपसलं. थोड्या वेळाने परत ती
एअर होस्टेस समोर हजर. मी जरा त्रासिकपणेच तिच्या कडे पाहिलं. आता काय? ती म्हणाली
‘सर पर्सर तुम्हाला बोलावतो आहे’. मी उठून तिच्या बरोबर तिथल्या पॅन्ट्रीमध्ये
गेलो. तर तो पर्सर हंसतमुखाने मला म्हणतो ‘सर तुमचा उपवास आहे ना? मग तुम्हाला
साबुदाण्याची खिचडी चालेल का?’ मी अवाक्! ३०,००० फुट उंचीवर खिचडी? माझा विश्वासच
बसेना? म्हटलं अर्थातच चालेल, पण कशी मिळणार? यावर त्यान उत्तर दिलं ‘आमच्या एका
एअर होस्टेसचा सुद्धा उपास आहे तिने खिचडी आणली आहे ती तुम्ही शेअर करा”. काय म्हणणार? अत्यानंद! गप्पा मारत असताना ती
मुलगी म्हणाली ‘मी ख्रिश्चन आहे पण माझा नवरा हिंदू आहे म्हणून मी उपास करते’.
क्या बात है. हा योगा योग. मझा आया! आहे की नाही गंमतिदार अनुभव? मी पुण्याला परत
आल्यावर इंडियन एअरलाइन्सला सर्वांच्या नावानिशी वार आभाराचं पत्र पाठवलं. त्यात
सब्जेक्ट लिहिला होता ‘३०,००० फुट उंचीवरचे अगत्य’.
असो. इत्यलम्.
सुरेश नातू.
