I RODE WITH THE KING
काही वर्षांपूर्वी मी वर्ल्ड बॅंकेच्या एका
कामासाठी इजिप्त मध्ये कैरोला गेलो होतो. ‘महत्वाची व्यक्ती’ असं बिरूद मागे
असल्याने माझा मुक्काम सेमिरामीस नावाच्या अलिशान हॉटेल मध्ये होता. नाईलच्या
किनार्यावरचं हे हॉटेल फारच भव्य होत. विविध देशांमधले राजकीय मुत्सद्दी, नामवंत खेळाडू,
फिल्मस्टार्स इत्यादींची तिथे सतत वर्दळ असे. जेम्स बेकर हा अमेरिकेचा परराष्ट्र
सचिवही तिथे राहत होता. (काही वर्षांनंतर तिथल्या लॉबीमध्ये दहशतवाद्यांनी
बॉम्बस्फोटच घडवून आणला होता, यावरून त्या हॉटेलची ‘महती’ कळावी). असो. माझी खोली
तिथे ‘विशेष महत्वाच्या’ १८ व्या मजल्यावर होती. गॅलरीमधून खाली नाईल नदीच
विस्तीर्ण पात्र दिसत असे तर स्वच्छ हवामानाच्या दिवशी लांबवर पिरॉमिड्सच दर्शन
होई. हॉटेलमध्ये अनेक रेस्टॉरंट्स, कॉफीशॉप्स, केकशॉप्स इ. होती. तिथं नुसता
फेरफटका मारणं म्हणजे सुद्धा चांगली करमणूक असायची. माझा मुक्काम आधी ३ आठवडे ठरला
होता पण नंतर तो ६ आठवड्या पर्यंत लांबला. कारण इजिप्त मधला कारभार म्हणजे
आपल्यापेक्षा दसपट भोंगळ! माझ काम होत इजिप्त मधील सरकारी सार्वजनिक अवजड
यांत्रोद्योगांच्या बद्दल एका सल्लागार कंपनीने तयार केलेले रिपोर्ट्स अभ्यासून
पुढील कार्यवाही साठी नवीन अहवाल तयार करणे. एकूण १५ उद्योग आणि त्यांच्या वरचे
रिपोर्ट्स मला अभ्यासायचे होते आणि त्या कारखान्यांना प्रत्यक्ष भेट देऊन तिथल्या
वेगवेगळ्या अधिकाऱ्यांशी चर्चा करून काही निष्कर्ष काढायचे होते. हे सर्व रिपोर्टस
मला पहिल्याच आठवड्यात मिळणं अपेक्षित होत मगच माझ्या पुढच्या कामाला सुरुवात झाली
असती. पण माझा पहिल्या ३आठवड्यांचा नियोजित मुक्काम संपत आला तरी कशाचाच कशाला
पत्ता नव्हता. त्यानंतर कुठे एक एक रिपोर्ट यायला सुरुवात
झाली. प्रत्येक रिपोर्ट वाचून त्यावर मला माझा अहवाल बनवून त्या त्या कारखान्यांना
भेट द्यायची होती. आता इजिप्तमध्ये भाषेचा प्रश्न. इंग्रजी समजणारे लोक मोजकेच.
कैरो मधल्या ऑफिस मध्ये इंग्रजी समजणारा टायपिस्ट नव्हता त्यामुळे माझं हस्तलिखित
अॅलेक्झॅन्ड्रीया येथे फॅक्स करून पाठवायचं, ते टाईप झाल्यावर तपासण्यासाठी फॅक्सनेच
माझ्याकडे परत, असं सव्यापसव्य चालू होतं आणि ते सुद्धा कैरोतल्या ऑफिस मार्फत. मी
भल्या पाहटे उठून, चहाचा एक कप घेऊन, कामाला सुरुवात करायचो, ११च्या सुमारास ऑफिसचा माणूस माझ्या हॉटेल मधल्या
खोलीवर यायचा, आदल्या दिवशीचे रिपोर्ट्स सुधारण्या साठी मला द्यायचा आणि नवीन
रिपोर्ट्स टायपिंगला घेऊन जायचा की माझं
नवीन रिपोर्ट्सवरच काम सुरु ते मध्यरात्री पर्यंत! असा सततचा दिनक्रम चालू होता.
कसचं अलिशान हॉटेल आणि कसचं काय. जेमतेम ब्रेकफास्ट, चहा आणि दोन वेळा जेवायला
बाहेर पडत होतो! नुसता कंटाळा आला होता. असाच एके दिवशी ब्रेकफास्टला बाहेर पडलो
तो सबंध पॅसेजमध्ये दर ५०फुटांवर स्टेनगन घेतलेला एक एक पहारेकरी बसलेला. मी
दुर्लक्ष करून पुढे निघून गेलो. दुपारी जेवायला बाहेर पडलो तर पुन्हा तोच प्रकार.
म्हटलं असेल काही सरावाचा दिवस. संध्याकाळी चहा प्यायला बाहेर पडलो तेंव्हा मात्र
न राहवून एका पहारेकर्या जवळ जाऊन आज हा विशेष पहारा कशासाठी असं विचारलं. त्यानं
जर संशयानंच माझ्याकडे पाहून माझीच चौकशी चालू केली. मी त्याला मी इथलाच रहिवासी
असून माझा खोली नं अमुक अमुक आहे असं सांगितल्यावर त्याचं समाधान झालं. ‘या
पॅसेजच्या शेवटी एक स्पेशल खोली आहे. तिथे सध्या स्वीडनच्या राजाचं वास्तव्य आहे.
त्यासाठी ही सुरक्षा व्यवस्था आहे’ त्यानं सांगितलं. मी फक्त खांदे उंचावत तिथून
निघून गेलो. पण स्वीडनचा राजा म्हटल्याबरोबर माझ्या
डोळ्यांसमोर आयर्विंग वॅलेसच्या सुप्रसिद्ध ‘प्राईझ’ या नोबेल प्राईझ वितरण समारंभावर
आधारलेल्या कादंबरीमध्ये वर्णन केलेली स्वीडनच्या राजघराण्याच्या वैभवाची, तिथल्या
शाही मेजावान्यांच्या थाटांची, तिथल्या परंपरांची दृश्य नाचायला लागली. हा राजा
सुद्धा तशाच थाटात, मुगुट वगैरे घातलेला असेल का? असा गमतीदार विचार मनात चमकून
गेला. चहा संपेस्तवर माझं तेच विचारचक्र चालू होतं. चहा पिऊन परत आल्यावर त्या
मगाचच्या पहारेकर्याला हॅलो म्हणून खोलीत गेलो आणि कामाला लागलो. रात्री 9II च्या सुमाराला जेवायला बाहेर पडलो. लिफ्ट
च्या जवळ जाऊन बटन दाबायला लागलो तर एक सुरक्षारक्षक धावत आला आणि म्हणाला थांबा,
थोड्या वेळाने राजे साहेब येणार आहेत त्यांना लिफ्टने जायचे आहे. मी आधीच जरा
वैतागलेला होतो. मी त्याला म्हटलं ‘ते अजून आलेले नाहीत ना? आणि इथे एकूण चार
लिफ्ट्स आहेत’. त्यावर तो काहीतरी म्हणाला आणि मग मी काहीतरी म्हणालो इ. इ. खरं
म्हणजे माझ्या शिष्टपणामुळे मी गोत्यातच यायचो पण तेव्हढ्यात ‘बा अदब, बा मुलाहिजा’
अशा घोषणांच्या शिवायच दस्तुरखुद्द राजे साहेब आणि त्यांचे सहकारी तिथे दाखल झाले.
पु.लं, च्या अंमलदार मध्ये वर्णन केल्या प्रमाणे राजाच्या अंगावर ड्रेस वगैरे
काहीच नाही, म्हणजे, नेहेमीचेच कपडे! असो. आम्हाला बघितल्यावर त्यांनी असख्खलीत
इंग्रजी मध्ये ‘काय चालल आहे’ अशी चौकशी केली. त्या बिचार्या सुरक्षारक्षकाची
बोबडीच वळली होती. ‘या गृहस्थांना खाली जायचं होत पण मी त्यांना थांबवलं आहे’ अस
तो कसबस म्हणाला. त्यावरच त्याचं उत्तर खर औदार्याच होत. ‘हे माझ्या बरोबर येऊ देत
की. माझी काहीच हरकत नाही’. माझा खरच कानांवर विश्वास बसत नव्हता. मी मग राजा आणि
त्याच्या मंडळा बरोबर त्या लिफ्ट मधून खाली गेलो आणि बाहेर पडताना राजेसाहेबांचे
मनापासून आभार मानले. भारतात परत आल्यावर काही दिवसांनी वर्तमानपत्रात बातमी
वाचली. स्वीडनचे राजे, ‘किंग गुस्टॉव्ह द सेकण्ड’ भारताच्या दौर्यावर येणार.
तेंव्हा माझ्या डोळ्यांसमोरून तो सर्व प्रसंग चित्रपटा प्रमाणे सरकून गेला आणि मी
ॐकारला, माझ्या मुलाला, अभिमानानं म्हणालो. ॐकार ‘येस, आय रोड विथ द किंग’!
---सुरेश नातू.
